İŞTE KALİTELİ KAYISI ÜRETMENİN TEMEL ŞARTLARI

Malatya Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Bitkisel Üretim Ve Bitki Sağlığı Şube Müdürlüğü tarafından kayısı üreticilerini yakından ilgilendiren bir çalışma hazırlandı. Şube Müdürü Selahattin Günci ve mühendis Şevket Fidan tarafından hazırlanan kaliteli kayısı üretmenin temel şartları makalesi üreticiler için önemli bilgiler içeriyor. Kayısının, Türkiye açısından önemli bir meyve türü olduğu belirtilen makalede, gerek taze ve gerekse kurutulmuş olarak Türkiye ve özellikle de Malatya ekonomisine önemli katkılar sağlayan kayısının artık bir dünya markası olduğu dile getirildi. Malatya’nın, Türkiye taze kayısı üretiminde yüzde 60, kuru kayısı üretiminde ise, yüzde 90'lık bir paya sahip olduğu belirtilen makalede, Malatya'nın tek başına dünya yaş kayısı üretiminde yüzde 12, dünya kuru kayısı üretiminde ise yaklaşık yüzde 65'lik bir paya sahip olduğu görülür. Malatya' da yaklaşık 8 milyon kayısı ağacından 100-120 bin ton kuru kayısı üretilerek ihraç edilmekte ve bundan yaklaşık 300-350 milyon dolar döviz girdisi sağlanıyor. Malatya’da kayısının iyi gelir getirmesi ve uzun süre depolanma imkanı olması nedeniyle üreticilerin büyük çoğunluğunun tercihlerini kayısı yönünde kullandığı belirtilerek bunun sonucunda da üretim alanı ve miktarında büyük artışlar meydana geldiği kaydediliyor. Malatya da yaklaşık 50 bin ailenin kayısı tarımı ile uğraşmakta ve doğrudan ya da dolaylı olarak yaklaşık 200 bin kişinin de geçimini bu sektörden temin ettiği belirtilerek Malatya’nın geleceği için çok değerli olan kayısının kaliteli, hijyenik ve kalıntı yönünde dolayısıyla da sağlık açısında güvenilir olmasının vazgeçilmez bir unsur olduğu vurgulanıyor. Kayısı yetiştiriciliğinde etkin tekniklerin ve becerilerin geliştirilmesi için çiftçilerin eğitilmesinin çok önemli olduğu vurgulanarak kayısı yetiştiriciliğinde ve kuru kayısı üretiminde çiftçilerin yanlış veya yetersiz teknikler kullanmasının ürünün kalitesinin düşmesine, iş gücü ve ekonomik kayba neden olduğu ifade ediliyor.

Her ağacın bir çocuk gibi olduğu belirtilerek ağaçların ilgi ve bakıma ihtiyaç duyduğu bu nedenle de bahçe bakımının yılın dört mevsiminde de olması gerektiği kaydediliyor. Kaliteli bir kayısı üretimi için gerekli temel şartlar ve yapılan yanlışlıklar ise şöyle açıklanıyor: “Sadece hasat dönemindeki ilgi ve bakım yeterli değildir. Malatya bölgesinin en önemli gelir kaynağı olan kayısı, üretimden ve pazarlamadan kaynaklanan sorunlardan dolayı hak ettiği değeri bulamamıştır. Malatya bölgesinde belirlenen esas sorun kayısı yetiştiriciliğinde ve üretiminde çiftçilerin bilinçsiz veya yanlış uygulamalarından dolayı ürünün istenilen kalitede üretilememesidir. Anaç ve fidan temininde sertifikalı, toprak ve iklim şartlarına uyum gösteren, hastalık ve zararlılara dayanıklı çeşitlerin seçimine özen gösterilmemektedir. Toprak işleme döneminde ağacın köklerinin kesilmesi, suya dayanıklılığın sağlanması gibi yanlış ve bilinçsiz gerekçelerle toprak bir defa veya hiç sürülmemektedir. Gübreleme işleminde toprak ve yaprak analizi yaptırılarak ihtiyacı belirlemek yerine gelişigüzel ve yanlış zamanlarda gübre kullanılmaktadır. Yanlış budama tekniklerinin uygulanması ürünün kalitesini bozmakta, ağacın dal sayısı ile verilen gübreler ve beslenme maddeleri dengeli olmadığından dolayı meyveyi büyütememekte, hastalıklar ve zararlılar ile mücadeleyi de zorlaştırmaktadır. Hastalık ve zararlılarla mücadelede ilaçların herhangi bir uzmana sorulmadan bilinçsizce kullanılması, zararlıların ve hastalıkların dayanıklılığını artırabildiği gibi insan ve çevre sağlığını tehdit etmektedir.

Kayısının hasat, kükürtleme, kurutma ve depolama işlemlerinde etkin tekniklerin uygulanmaması, eski geleneksel ve bilimsel olmayan uygulamalar kuru kayısı kalitesini düşürmekte, çevre ve insan sağlığını tehdit etmektedir. Kayısı hasat işleminde işgücü maliyetini azaltmak amacıyla veya yeterli işgücü bulunamaması nedeniyle ürün silkme yöntemi ile hasat edilmekte bu nedenle meyve dalları kırılıp zarar görmekte, ürün zedelenmekte, toprakla temas ederek kirlenmekte ve kalitesi düşmektedir. Kayısının kükürtleme işleminde limitlerin üzerinde kükürt kullanılması nedeniyle ürünün kalitesi bozulmakta, insan ve çevre sağlığını olumsuz etkilemektedir. Sorunun çözümü tarladan başlayarak ürünün sofraya gelinceye kadar geçirdiği her işlemde kritik kontrol noktalarının belirlenerek, bu safhaların titizlikle denetlenmesi ve bilinçli bir yetiştiricilik ile mümkündür. Kükürtleme son yıllarda üretim aşamasında tespit edilen en önemli sorunlardan biridir. Kükürtleme işleminden önce kayısıların olgunluk derecelerine göre ayrılmaması kükürdün homojen absorbsiyonunu engellemekte ve üründe kalite standardı oluşturulamamaktadır. Bu İşlemin kükürtleme odası yerine maliyeti düşürmek amacıyla naylon çadırlarda yapılması, terleyerek pişmesine, tat ve yapısında bozulmalara neden olmaktadır. Üreticinin ürünü istediği fiyattan satamama endişesi ve uzun süreli saklama isteği yüzünden aşırı kükürt kullanılması ihracatta sorunlara neden olmakta ve ürünün geri döndürülmesine sebep olmaktadır. Bu durum hem ekonomik kayıplara hem de dünya pazarında güvensiz bir ortam oluşmasına yol açmaktadır. Kayısının kurutulması işlemi naylon veya bez branda üzerinde yapılmakta dolayısı ile ürün kirlenmekte, renkte homojen bir oluşum sağlanamamaktadır.

Netice olarak İlimiz kayısı üreticileri kaliteli kayısı üretip daha çok gelir elde etmek istiyorlarsa makul büyüklükte bahçe tesisi etmeleri, bahçelerine gereken özeni göstermeleri, kültürel uygulamaları zamanında yaparak, gübrelemeyi de toprak tahlili sonucuna göre kayısı ağaçlarına uygulamaları gerekmektedir. Ayrıca kalite üzerinde etkili olan budamaya özen göstermeleri, 2-3 yılda bir mutlaka dekara 4-5 ton yanmış hayvan gübresi kullanmaları büyük önem arz etmektedir. Malatya Kuru Kayısısı ülkemizde ve dünyada bir markadır. Bu önemli ürünün ihracata giderken ilaç kalıntısının oluşmaması ve ürünün geri dönmemesi için üreticilerimizin son ilaçlama ile hasat arasında geçmesi gereken süreye mutlaka riayet etmesi, Bitki Koruma Ürünlerini zirai ilaç bayisinden almadan önce reçete yaptırmaları ve kayıt işlemleri için üretici kayıt defterini mutlaka alması gerekmektedir. Bilinçsizce yapılan her iş mutlaka başarısızlıkla sonuçlanacaktır. Her üreticimiz İl Müdürlüğümüzü ve İlçe Müdürlüklerimizi kendi ikinci evi bilmeli üretimle ilgili her sorunu idaremiz ve teknik elamanlarımızla istişare yaparak çözmeli ve tavsiyelere kesinlikle uymalıdır. Unutulmamalıdır ki Kayısıda kalite demek, hem kolay ihracat etmek demek hem de fazla para kazanmak demektir”